Tükürük salgılayan bezler majör (büyük) ve minör (küçük) bezler olarak iki farklı yapı ve davranış gösterirler. Sindirime yardımcı olan tükürüğü yapan, ağzı nemli tutan ve dişleri destekleyen tükürük bezleri; kulak önünde, çene altında ve dil altında bulunur. Tıp dilinde majör tükürük bezleri olarak adlandırılan bu bezlere ek olarak ağız içinde bulunan mukozadan başlayan ve gırtlağa kadar devam eden alanda yaygın bir şekilde yüzlerce minör tükürük bezi bulunur.
Tükürük Bezlerinin Vücudumuzdaki İşlevi Nelerdir?
Sağlıklı bir yetişkinde günde 600-750cc arası miktarda üretilen tükürük, bulunduğu yüzeylerin ıslaklığını sağlayarak ses, solunum, yutma ve konuşma fonksiyonlarındaki konforu sağlar.
- Lokmanın ıslatılıp yutmaya hazırlanması ve bulundurduğu enzimler aracılığı ile nişasta sindirimini ağızda başlatması açısından önemlidir.
- Ayrıca yüzey immunglobulinleri aracılığı ile de bağışıklığın önemli bir ayağını oluşturur.
- Diş sağlığı ve vücudun en kirli yerlerinden olan ağız boşluğu mukozası için vazgeçilmez bir temizlik ve koruma ortamı yaratır.
Tükürük Salgısının Azalma Sebepleri Nelerdir?
Vücudumuzda oldukça önemli görevleri olan tükürüğü salgılayan bezlerin gelişim anomalileri, taşları, enfeksiyöz, romatolojik ya da tümöral hastalıkları görülebilir.
Tükürük salgısı, bezlerde hastalık olmadan dolaylı olarak da azalabilir. Ağız kuruluğu hissi oluşturacak düzeyde salgı azlığına yol açabilen sebepler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Susuzluk,
- Korku panik halleri,
- Zorunlu yada uzun süreli ağız solunumu,
- Aşırı sigara, kafein ve alkol tüketimi,
- Yan etki olarak salgıyı azaltan soğuk algınlığı ve hipertansiyon ilaçları,
- Diyabet ve daha yoğun olarak bölgesel radyoterapi uygulamaları
Tükürük Bezi Tümörünün Belirtileri Nelerdir?
Tüm vücut tümörleri dikkate alındığında, hücresel ve tümör tipi çeşitliliği açısından en çok ve farklı tümörler tükürük bezlerinde gelişmektedir. Bu özellik bazen tanı ve tedavi kargaşası yaratabilmektedir.
- Çenenin üzerinde ve yayakınında, boyunda, ağızda yani tükürük bezi dokusu içinde şişlik,
- Yüzün bir bölümünde uyuşma,
- Yüzün bir tarafında kas zayıflığı,
- Tükürük bezi bölgesinde sürekli ağrı,
- Ciltte varolan renk farkı ve yapışıklık hali
- Yutma zorluğu,
- Ağzınızı sık sık açma sorunu,
Tükürük Bezi Tümörleri Risk Grupları ve Risk Faktörleri
Tükürük bezi tümörlerinin her yaşta görülme ihtimali olsa da sıklıkla ilerleyen yaşlardaki hastalarda görülür. Aile öyküsü, tütün ve alkol kullanımı, radyasyona maruz kalmak, cep telefonu kullanımı gibi risk faktörleri tükürük bezi tümörlerine yakalanma ihtimalini etkileyebilir.
Tükürük Bezi Tümörleri Nasıl Tedavi Edilir?
Tükürük bezi tümöründe en etkili tedavi, cerrahidir. Tümörler iyi huylu karakterli olsa da fonksiyonel, kozmetik ve nadiren görülen hücresel değişim riskleri nedeniyle total çıkarılmalıdır. Kitle boyutu ve bez içindeki yerleşim yeri yapılacak cerrahinin tipini ve olası risklerini belirler.
Tükürük bezi tümörleri tanısında yakınma özellikleri ve muayene bulguları esastır. Destekleyici ve ayırım tanıya yardımcı olması açısından radyolojik tetkikler (ultrasonografi, direkt grafi, sialografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans) hasta ve hastalığın özelliğine göre seçilerek kullanılmalıdır
